ważne słownictwo o emocjach
Opublikowano: 2025-10-07

LISTA UCZUĆ I EMOCJI

Ta lista z praktycznym słownikiem to nie tylko zestaw słów, ale także mapa do lepszego zrozumienia siebie. Nie tylko nazwiesz to, co czujesz, ale krok po kroku odzyskasz wewnętrzną równowagę.

Zanim nauczysz się rozumieć innych – warto nauczyć się rozumieć siebie. Oddaję Ci do dyspozycji słownik głównych pojęć i listę emocjonalnych stanów, które pomogą Ci nazywać to, co naprawdę w Tobie żyje. Bo dopóki nie umiesz nazwać – nie możesz uzdrowić. Dopóki nie rozpoznasz – nie możesz świadomie wybrać.

W tym słowniku znajdziesz pojęcia, które opisują Twój wewnętrzny świat: uczucia, emocje, nastroje, zachowania, postawy, motywacje i procesy psychiczne. To nie są tylko słowa. To mapy prowadzące do Twojej samoświadomości, do lepszego rozumienia tego, co się w Tobie dzieje – w ciele, w umyśle i w duszy.

Każde z tych pojęć jest jak klucz – otwiera inne drzwi. Drzwi do zrozumienia, dlaczego reagujesz tak, a nie inaczej. Dlaczego czasem wybuchasz, milkniesz, uciekasz albo trwasz. I jak możesz tę energię przekształcić w➡️ świadomy wybór.

Słownik Twojego wewnętrznego świata

UCZUCIE – To energia, która przenika Twoje ciało, umysł i duszę. Rodzi się w Tobie samoistnie, towarzyszy Ci jako szczególnie silna forma przeżycia, empatii lub antypatii. Uczuciem reagujesz na zaspokojenie lub brak potrzeb akceptacji i poczucia własnej wartości. Pozytywne uczucia dążą do równowagi, negatywne do konfrontacji lub walki o energię.

EMOCJA – To Twój stan w odpowiedzi na zdarzenia i ludzi wokół Ciebie. Emocja jest szybką reakcją – może być burzliwa, pasywna lub stonowana. To energia starcia się Twoich wartości i doświadczeń z tym, co się dzieje w świecie zewnętrznym lub w Tobie samym.

NASTRÓJ Zbiór emocji, który kieruje Twoją uwagę, myśli i wizualizacje w określonym nurcie przeżyć. Wzmaga wybrany stan energetyczny i wyraża się w sile Twojej koncentracji i wrażliwości.

ZACHOWANIE Sposób reakcji na bodziec. Może być świadome, gdy Twój umysł, ciało i dusza kierują nim celowo, albo nieświadome, nawykowe, gdy Twoja świadomość nie ma możliwości wpływu.

POSTAWA To zestaw zachowań wynikających z Twoich wartości, przekonań i filozofii życia. Postawę pokazujesz wobec zdarzeń, ludzi i ich działań – werbalnie (słowa, ton, pomruki) i niewerbalnie (mimika, gesty, postawa ciała, spojrzenie). Energia postawy zależy od Twojej samoświadomości i wewnętrznej uwagi.

POPĘD – Niewyraźny, nieświadomy apetyt – motywacja do działania. Wyraża siły dążące do zaspokojenia niesprecyzowanych potrzeb. Niczym rzeka: w górach gwałtowna, pełna przeszkód, na równinie leniwa i spokojna.

INSTYNKT – Zespół nieuświadomionych reakcji związanych z przetrwaniem. To prapamięć Twoich komórek, zapis doświadczeń w Twoim organizmie. Instynktownie płaczesz, zaciskasz pięści, przytulasz się, szukasz wsparcia – bez udziału logiki.

MOTYWACJA – Siła, która wprawia Cię w ruch. To energia umysłu i ducha, która kieruje Twoimi działaniami. Daje paliwo, determinację i skuteczność w działaniu.

PROCES PSYCHICZNY – Łańcuszek zdarzeń w Twoim wnętrzu, świadomych lub nieświadomych, które kształtują Twoją osobowość i psychikę.

DYSPOZYCJA PSYCHICZNA – Aktualny stan Twojego samopoczucia, powiązany z przeżytymi emocjami i reakcją na życie. To poziom energii życiowej, poczucie własnej wartości, siły umysłu, ciała i ducha. Dyspozycja psychiczna pokazuje napięcie, pobudzenie lub pasywność emocjonalną i uczuciową.

W psychologicznej perspektywie dostrzegamy kolejne stany napięcia, pobudzenia lub pasywności emocjonalnej i uczuciowej jako różne powiązania i reakcje.

Przyjrzyjmy się więc liście:

UCZUCIA • EMOCJE • POSTAWY • ZACHOWANIA • STANY UMYSŁU • NASTROJE • UMIEJĘTNOŚCI • WRAŻENIA • WŁAŚCIWOŚCI • CZYNNIKI • POTRZEBY • ODCZUCIA

Możemy je odkrywać w sobie – w ciele, w umyśle, w życiu. Dla własnego dobra warto uruchomić wewnętrzny system, który pozwala dostrzegać, identyfikować, ➡️nazywać i wyrażać swoje wewnętrzne stany i przeżycia.

Teraz poznaj hierarchiczny podział – od podstawowych emocji, przez pochodne i stany emocjonalne, aż po postawy, zachowania i jakości wyższego rzędu.

1️⃣ PODSTAWOWE EMOCJE (biologiczne, pierwotne)

To te, które są uniwersalne, wrodzone i automatyczne – występują u wszystkich ludzi. Z nich „wyrastają” pozostałe uczucia i stany.

KategoriaEmocje
Złośćgniew, furia, irytacja, wściekłość, agresja, frustracja, złość
Strach / Lękstrach, trwoga, panika, groza, przerażenie, lęk, obawa
Smuteksmutek, żal, przygnębienie, rozpacz, cierpienie, załamanie
Wstrętwstręt, obrzydzenie, odraza, niesmak, zgorszenie
Zaskoczeniezdumienie, zdziwienie, oszołomienie, konsternacja
Radośćradość, szczęście, euforia, zachwyt, zadowolenie, ulga
Zainteresowanie / ciekawośćfascynacja, zadziwienie, ekscytacja, pasja
Wstyd / Poczucie winywstyd, upokorzenie, zawstydzenie, wina, hańba

2️⃣ EMOCJE WTÓRNE (pochodne, społeczne)

To emocje złożone – wynikające z myślenia, doświadczenia i relacji z innymi. Często są kombinacją pierwotnych emocji.

KategoriaPrzykłady
Miłość / Bliskośćmiłość, czułość, tkliwość, serdeczność, przychylność, współczucie, wdzięczność, empatia
Duma / Wartość siebieduma, godność, honor, szacunek, poczucie własnej wartości
Zazdrość / Zawiśćzazdrość, zawiść, podejrzliwość, rywalizacja
Nadzieja / Optymizmnadzieja, ufność, otucha, wiara, entuzjazm
Rozczarowanie / Utratarozczarowanie, zawód, przykrość, żal, melancholia, tęsknota
Poczucie bezpieczeństwa / Spokójspokój, ukojenie, błogość, równowaga, wolność, spełnienie
Wrogość / Pogardapogarda, lekceważenie, niechęć, nienawiść, wrogość, złośliwość

3️⃣ STANY EMOCJONALNE (długotrwałe, ton emocjonalny)

To emocje rozciągnięte w czasie – nastroje i klimaty emocjonalne, które tworzą tło naszego funkcjonowania.

KategoriaPrzykłady
Pozytywnebłogość, frajda, pogoda ducha, radość, luz, wdzięczność, spokój, ufność, spełnienie
Negatywnenuda, marazm, melancholia, apatia, depresja, rozgoryczenie, przygnębienie, zniechęcenie
Ambiwalentnenapięcie, niepewność, oczekiwanie, wyczekiwanie, zamieszanie

4️⃣ UCZUCIA (świadome, interpretowane emocje)

To emocje, które zostały już nazwane, przeżyte i zrozumiane. Mają komponent poznawczy i wartościujący.

KategoriaPrzykłady
Miłość i pochodnemiłość, sympatia, przyjaźń, przywiązanie, czułość, współczucie, wdzięczność
Smutek i pochodneżal, tęsknota, melancholia, poczucie straty, samotność
Złość i pochodnegniew, irytacja, urażenie, rozżalenie
Strach i pochodnelęk, obawa, niepokój, niepewność
Wstyd i pochodneupokorzenie, skrępowanie, zawstydzenie
Radość i pochodneradość, satysfakcja, spełnienie, zachwyt
Zaufanie i akceptacjaufność, pokora, spokój, wybaczenie, zrozumienie

5️⃣ POSTAWY EMOCJONALNE (utrwalone reakcje i nawyki emocji)

To sposób, w jaki emocje kierują naszym zachowaniem i relacjami.

TypPrzykłady
Pozytywneempatia, wyrozumiałość, szacunek, hojność, pokora, otwartość, uczciwość, serdeczność
Negatywnearogancja, pogarda, obłuda, skąpstwo, przewrotność, tchórzostwo, służalczość, pycha
Neutralne / ambiwalentnepowściągliwość, cierpliwość, samokontrola, dystans emocjonalny

6️⃣ ZACHOWANIA MOTYWOWANE EMOCJAMI

To zewnętrzne przejawy emocji – to, co widać w działaniu.

TypPrzykłady
Agresywne / obronneatak, lincz, rozbój, sprzeciw, walka
Opiekuńcze / wspierającepomoc, opieka, współczucie, rozmowa
Unikowe / biernewycofanie, bierność, milczenie, ucieczka
Zachowania społeczneuprzejmość, grzeczność, hojność, dyskusja, wybaczenie

7️⃣ NASRTOJE I JAKOŚCI WYŻSZEGO RZĘDU

To połączenie emocji z refleksją, duchowością i świadomością – sfera egzystencjalna.

TypPrzykłady
Harmonia i głębiarównowaga, wdzięczność, spokój, miłość bezwarunkowa, łaska, wolność
Dysharmonia i cierpieniebezradność, udręka, niemoc, pustka, zagubienie, zniewolenie
Świadomość emocjonalnazrozumienie, akceptacja, obecność, introspekcja

8️⃣ CZYNNIKI MOTYWACYJNE I POZNAWCZE (łączniki emocji z działaniem)

To te elementy, które nadają emocjom kierunek i sens, łącząc je z decyzjami i wartościami.

TypPrzykłady
Motywatory pozytywneintencja, sumienie, głos serca, nadzieja, rozmowa, pokrzepienie
Motywatory negatywnezałamanie, stres, przymus, poczucie winy, szantaż emocjonalny
Neutralne / kierunkowenapięcie, dążenie, potrzeba zmiany, refleksja, uważność

9️⃣ POZNAWCZE CECHY EMOCJONALNE (świadomość, regulacja, wgląd)

TypPrzykłady
Umiejętności emocjonalnesamokontrola, świadomość, wyrozumiałość, empatia
Właściwości temperamentalneimpulsywność, emocjonalność, wrażliwość
Zdolności integrującezrozumienie, introspekcja, refleksyjność, mądrość emocjonalna

Mam nadzieję, że każde słowo na tej liście przybliży Cię do pracy nad odzyskaniem spokoju i wewnętrznej harmonii. Nazwanie tego, co czujesz, i zrozumienie swojego wewnętrznego świata to pierwszy krok do pełniejszego życia, większej świadomości siebie i autentycznej wolności.

Jako dodatkowe wsparcie zapraszam Cię po praktyczne wskazówki i ćwiczenia, które znajdziesz na moim blogu, w zakładce: ➡️Ekologia emocji. Możesz również ➡️skorzystać z bezpłatnego warsztatu, który poprowadzi Cię krok po kroku do równowagi emocjonalnej. ⤴️

Z miłością – Wiola

#StylWioletty

Wioletta Klinicka
Jestem taka, jak Ty. Czasami plotę trzy po trzy, a czasami logiczne myślenie wypełnia całą moją przestrzeń. Czasami chodzę cały dzień w szlafroku, a czasami od rana chodzę w makijażu. Ale ponad wszystko spieszę się kochać ludzi, bo nigdy nie wiesz, jak długo ten KTOŚ, zagości w twoim życiu. Więcej informacji w zakładce o mnie. Zapraszam. Wiola

Przeczytaj inne wpisy

Może zainteresują Cię inne wpisy.

Wioletta Klinicka

copywriting.wiolettaklinicka@gmail.com

© 2023-2025 Wioletta Klinicka.

Realizacja Najszybsza