Zanim poznasz mechanizm uzależnienia emocjonalnego poznaj "jej" historię.
Wczoraj słyszałam jej krzyk. Wybiegła na klatkę schodową – ja też. Pół godziny później siedziała u mnie na kanapie i popijając wodę, zbierała myśli. Po pewnym czasie powiedziała:
– Miałam wrażenie, że świat ugiął się i zawisł tuż nad moją głową i że za chwilę runie i roztrzaska się o posadzkę na tyle kawałków, że nie dam rady ich już pozbierać i posklejać. – To było bardzo mądre zdanie, zaczynające się od szczerego wyznania: „miałam wrażenie”.
– A teraz? – zapytałam.
– Teraz jest mi wstyd, że po raz kolejny zareagowałam krzykiem, że nie umiałam się powstrzymać od zachowania, które już pół godziny później, a bardzo często nawet szybciej, przynosi mi tylko wstyd, poczucie zażenowania, umniejsza moją godność. Dlaczego nie potrafię inaczej, co jest ze mną nie tak?
– Z tobą jest wszystko dobrze, a nawet bardzo dobrze – odpowiedziałam krótko, nie chcąc jej zanudzać i forsować zbyt naukowymi kazaniami. Ale jej spojrzenie mówiące: „co ty do mnie mówisz, przecież wiem, co zrobiłam”, nakłoniło mnie do krótkiego wyjaśnienia. – Wiesz, jak to jest z ludźmi uzależnionymi? Weźmy najbardziej popularny nałóg: alkoholizm.
– Co to ma wspólnego ze mną? – zapytała jeszcze bardzie zdezorientowana.
– Kiedy alkoholik ma szansę na rzucenie nałogu?
– No w chwili, gdy się do niego przyzna.
– Tak. – Uszczegółowiłam jej wypowiedź, dodając: – W chwili, gdy dostrzeże, gdy zaczyna być świadomy, że ma problem z nadużywaniem alkoholu i że picie niszczy jego życie, nie tylko zewnętrzny obraz, ale i wewnętrzny odbiór siebie, tego, kim się stał.
– Hm… – kobieta jakby odpowiedziała – tym, kim naprawdę nie jesteś, człowieku. – A po chwili dodała: – I co to ma wspólnego ze mną?
– DUŻO. TY TEŻ JUŻ JESTEŚ ŚWIADOMA, MASZ WIEDZĘ NA SWÓJ WŁASNY TEMAT, WGLĄD W SWOJE WNĘTRZE I WIESZ, KIM SIĘ STAŁAŚ, I WIESZ, ŻE TAK NAPRAWDĘ TO NIE TY, ŻE TO TYLKO CZĘŚĆ CIEBIE, CZĘŚĆ, KTÓRĄ NALEŻY ZAAKCEPTOWAĆ W SOBIE, ALE SWOJĄ UWAGĘ SKUPIĆ NA TEJ INNEJ CZĘŚCI, NA TEJ, KTÓRĄ CHCESZ OGLĄDAĆ W LUSTRZANYM ODBICIU. TO TĘ SWOJĄ CZĘŚĆ UMACNIAJ.
– Ale ja już taką decyzję tysiąc razy podjęłam i nic, zawsze to samo. Zawsze gdy coś lub ktoś wyprowadzi mnie z równowagi, zachowuję się tak samo.
– Bo nad zmianą nawyku trzeba pracować.
– Nawyku?
– Tak, nasze zachowania to nawyki – to nie ty, to tylko twój nawyk.
I zaczęłyśmy rozmawiać o tym, że nawyk to nie tylko nałogi w postaci palenia czy brania narkotyków.
Wielu z nas nie zdaje sobie sprawy, jak łatwo możemy uzależnić się od swoich emocji. Na początku może wydawać się to naturalne i uzasadnione – reakcja na bodziec, jak na przykład krzyk, daje nam chwilową ulgę. Uwalnia napięcie, rozładowuje stres, ale tylko na chwilę. To tak, jakbyśmy sięgnęli po szybki, krótkoterminowy środek, by poprawić nasze samopoczucie. Niestety, takie zachowanie – choć na moment daje poczucie ulgi – prowadzi do utrwalania szkodliwych nawyków emocjonalnych. Z biegiem czasu te nawyki stają się częścią nas, zakodowane w naszej podświadomości.
Nasze emocje i reakcje są wynikiem schematów, które tworzymy w odpowiedzi na bodźce. Z perspektywy neurobiologii, to właśnie nasz mózg jest odpowiedzialny za te nawyki. Kiedy doświadczamy emocji – zwłaszcza tych, które nas przytłaczają – nasze ciało wytwarza neuroprzekaźniki, takie jak adrenalina, które pomagają w szybkiej reakcji. Problem pojawia się wtedy, gdy te emocje stają się naszym głównym mechanizmem reagowania na trudne sytuacje. Kiedy krzyk, gniew czy frustracja stają się naszym „sprawdzonym” sposobem na rozładowanie napięcia, wytwarza się uzależnienie od tego schematu. Mózg przyzwyczaja się do tego sposobu i w momentach stresu automatycznie kieruje nas ku tej reakcji.
Z perspektywy neurobiologii, nasze nawyki są po prostu oszczędnością energii mentalnej. Mózg stara się przewidywać, jakie działania pozwolą nam najszybciej rozwiązać problem i wyjść z trudnej sytuacji. Gdy wykształci się już określony schemat – na przykład reagowanie gniewem – mózg będzie go stosował, ponieważ wymaga to najmniejszego wysiłku. Zmiana nawyków jest trudna, ponieważ wiąże się z nowym zużyciem energii mentalnej. Ciało i umysł preferują łatwiejsze rozwiązania, które nie wymagają świadomego wysiłku. Jednak to nie oznacza, że nie możemy zmienić naszych reakcji. Oczywiście, że możemy – to tylko kwestia czasu, konsekwencji i świadomości.
Zrozumienie, że nasze reakcje są wyuczonymi nawykami, daje nam narzędzie do zmiany. Kiedy przestajemy usprawiedliwiać swoje emocjonalne wybuchy, dostrzegamy przestrzeń pomiędzy bodźcem a reakcją. To w tej przestrzeni mamy szansę na wybór – czy wybuchniemy, czy podejmiemy bardziej konstruktywną decyzję. To moment, w którym możemy zatrzymać się i zastanowić: „Co będzie, gdy emocje opadną? Jak będę się czuła, gdy zareaguję inaczej niż zawsze?” To pytanie jest pierwszym krokiem ku zmianie.
Nie ma nic łatwego w zmianie nawyków emocjonalnych, ponieważ wymagają one czasu, dyscypliny i świadomości. Nasz mózg będzie się bronił przed zmianą, ponieważ nawyki zapewniają oszczędność energii. Warto jednak pamiętać, że każda zmiana wymaga wysiłku. To, co dziś może wydawać się trudne, jutro stanie się naturalne. Kiedy zaczniemy stosować nowe mechanizmy reagowania – takie jak oddech, zatrzymanie się na chwilę, rozmowa z bliskimi – nasze emocje będą prowadziły nas do zdrowszych i bardziej świadomych reakcji.
Najważniejszym krokiem w przełamywaniu uzależnienia od emocji jest stworzenie przestrzeni między bodźcem a reakcją. To w tej przestrzeni kryje się prawdziwa moc zmiany. Zamiast natychmiastowej reakcji, możesz wybrać świadome działanie. Może to być chwila refleksji, zadanie sobie pytania:
Co się stanie, gdy opadną moje emocje?
Jak będę się czuła, gdy zareaguję inaczej niż zwykle?
Każde z tych pytań pomaga nie tylko zatrzymać reakcję, ale także przemyśleć, jak chcemy kształtować swoje emocje i reakcje na przyszłość, co jest kluczem do trwałej zmiany w zachowaniu i podejściu do trudnych emocji.
Powyższe pytania możesz traktować jako ćwiczenie, które pomoże Ci codziennie budować przestrzeń między emocją a reakcją. Odpowiadaj na nie każdego dnia, najlepiej w chwili, gdy czujesz wewnętrzny spokój, bo to właśnie dzięki nim możesz zyskać większą kontrolę nad swoimi reakcjami. Regularne praktykowanie tej refleksji pozwala wykształcić nowy nawyk świadomego reagowania, który nie tylko poprawi Twoje emocjonalne samopoczucie, ale także przyczyni się do zdrowszych relacji i większego poczucia wewnętrznej równowagi. Z czasem zauważysz, jak Twoje reakcje stają się bardziej przemyślane, a emocje mniej porywają Cię w kierunku impulsów, które wcześniej dominowały Twoje zachowanie.
Zachęcam Cię również do rozpoczęcia treningu uważności, który jest nieodłącznym elementem świadomego życia. Zawsze polecam go, ponieważ uważność pozwala na bycie obecnym tu i teraz, a także na świadome zauważenie swoich emocji, zanim przejmą kontrolę nad Twoimi reakcjami. To praktyka, która uczy akceptować to, co czujesz, bez oceniania, a jednocześnie daje przestrzeń na to, by wybrać, jak chcesz zareagować. Regularne ćwiczenie uważności pomaga w budowaniu większej odporności emocjonalnej i daje Ci narzędzia, by z większą łatwością i spokojem zarządzać trudnymi sytuacjami. Pamiętaj, że to proces, ale im częściej będziesz go stosować, tym łatwiej stanie się naturalną częścią Twojego dnia.
Zrozumienie mechanizmów emocjonalnych uzależnień jest pierwszym krokiem ku zmianie. Każdy z nas może nauczyć się reagować w sposób bardziej świadomy i konstruktywny. Kluczem jest dać sobie szansę na wybór, zatrzymać się, zanim emocje przejmą kontrolę. Pamiętaj, że nie jesteś swoimi emocjami – masz moc, by zareagować inaczej. Kiedy zaczniesz świadomie kierować swoimi reakcjami, poczujesz, jak twoje życie staje się pełniejsze, bardziej harmonijne, a Twoje emocje – naprawdę w służbie Twojego dobra.
Z miłością – Wiola
#StylWioletty
Dodatkowe wsparcie
Zapraszam Cię do artykułu, w którym szczegółowo tłumaczę, jakie korzyści płyną z treningu uważności oraz prezentuję efektywne ćwiczenia, które pomogą Ci wprowadzić tę praktykę do codziennego życia. Dzięki nim nauczysz się lepiej zarządzać swoimi emocjami, a także odzyskasz kontrolę nad swoimi reakcjami. Uważność to klucz do świadomego życia, które sprzyja równowadze i wewnętrznemu spokoju. Przekonaj się, jak małe zmiany w codziennym podejściu mogą przynieść ogromne efekty!
Chcesz jeszcze więcej inspiracji do pracy nad sobą?
Pobierz bezpłatne ebooki, które ukazują się co miesiąc na mojej stronie! Każdy z nich to skarbnica wiedzy i praktycznych wskazówek, które pomogą Ci w codziennej pracy nad emocjami, relacjami damsko-męskimi i świadomym życiu. Zapisz się i otrzymuj nowe ebooki prosto na swoją skrzynkę! Nie czekaj – zacznij swoją drogę ku zmianie już teraz!
